Niet enkel gediplomeerde spiritueel deskundigen doen aan spirituele zorg, maar ook mensen met een witte schort. Of met een bloemetjes-schort. Vandaag vertelde een patiënt dat hij uitkeek naar de dag dat de begeleidster van de outlet terugkwam uit vakantie. Hij vond haar super 'wijs': ze kon goed luisteren en op het gepaste moment het juiste woord laten vallen.
Deze begeleidster had - met een term van zorg-ethicus Carlo Leget - veel 'innerlijke ruimte'. Ze had de nodige rust en onthaalcapaciteit om zijn verhaal erbij te nemen.
Of om het met een beeld te zeggen: ze kon, vanuit de zetel waar ze zat, rustig kijken naar zichzelf en naar haar eigen emoties. Meestal was er nog plaats voor anderen. Niet altijd. Soms was er enkel plaats voor haarzelf. Dan moest ze op vakantie en bijtanken.
Op welke manier kunnen zorgverleners voor hun eigen 'inner space' zorg dragen, hun eigen 'sofa-ruimte' vergroten? Wat helpt hen om zich op een vrijere manier te verhouden tot hun emoties en die van hun patiënten, zodat ze er niet door op sleeptouw worden genomen?
Ik legde deze vraag voor aan studenten van het postgraduaat Palliatieve Zorg (Odisee), die al in het werkveld staan. En aan medewerkers in ons ziekenhuis. Hieronder volgt een bloemlezing van antwoorden ter inspiratie.
's Avonds tijd nemen voor zelfreflectie, en dit noteren in het 6 minuten dagboek
Beginnen bij het no-nonsense meditatieboek voor iedereen die meditatie stiekem maar zweverig vindt, en zien of het iets voor jou is
Een gratis app op je GSM installeren die je gidst tijdens een korte meditatie, zoals daar zijn: Rituals meditaties; Nog 9 minuten; Bidden onderweg; Headspace Guide tot Meditation
Samen met een collega inschrijven voor een wekelijkse les yoga, zodat je geen excuus meer hebt om niet te gaan
Voor wie graag beweegt en buiten is: mindful walk is een fijne combi van wandelen met bewustzijnsverhoging
Na een moeilijk gesprek, je naar gevoel wegwerken door de ramen van de auto te openen en mee te zingen met een spotify-lijst
Tellen tot 10 voor je de auto start op weg naar een volgende patiënt
3 maal bewust in- en uit-ademen voor je een volgende patiëntenkamer binnengaat, de ogen sluiten en focussen op een vakantiebeeld (veld lavendel, berg in Zwitserland)
Anti-stress-ring waar je kunt aan draaien, als je merkt dat je geduld op raakt of dat je te snel oplossingen aanreikt
Vroeger stoppen met een bezigheid, zodat je rustig en op tijd op je werk aankomt
Een halte vroeger afstappen van de bus zodat je 'uitgewaaid' thuiskomt
Een haalbare taakverdeling opstellen met kleine, ingebouwde beloonmomentjes
Een veilige persoon zoeken bij wie je regelmatig kunt uitpraten (een 'space-holder')
Een collega vragen om feedback te geven over jouw manier van 'zijn' op het werk
Durven in therapie gaan om je van blokkades te bevrijden
Stilte toelaten om jezelf tegen te komen
Weten wat je gelukkig maakt. Niet toegeven aan de cultuur van 'nu en direct'; voelen wat je zelf verlangt of belangrijk vindt
Regelmatig de schouders ontspannen door met de armen 5 maal naar voren, en 5 maal naar achteren te draaien
Hout klieven in mijn besloten tuin of kijken hoe de radijzen en sla langzaam groeien
Genieten van water (een warm bad, jacuzzi): dobberen en je gedragen weten in heel je zijn
Na de douche armen en benen traag insmeren met bodycrème, terwijl je ze bedankt en bevrijdt van stress (het lichaam herbergt veel info die voelbaarder is in rustmodus)
Dagelijks even stilstaan om jezelf het zonlicht en de wind te gunnen
Spelen met de (klein)kinderen en je laten beminnen
Gaan zitten (!) en bewust, met aandacht eten: hap voor hap en er ook écht van genieten
Kunst en muziek helpen om emoties te exploreren en herkennen (er wordt een ruimte gecreëerd waarin ze gewoon mogen zijn, zonder oordeel)
Traag afwassen, schilderen op nummer of puzzelen: een goede oefening in geduld met jezelf en met anderen
"Hoe ík mijn eigen luistercapaciteit vergroot?", vragen de studenten.
Ik kan afronden met iets dat nog niet op het lijstje stond. Regelmatig doe ik sacrale dans of gebed in beweging. Het rustig bewegen en cirkelen in groep rond een midden (symbool voor de open ruimte in jezelf) doet denken aan Tai Chi. Met dit verschil dat Tai Chi in origine een gevechtssport is, en sacrale dans veeleer gericht is op het herstellen van harmonie in jezelf en in de wereld. Mede door de gedragen muziek uit verschillende werelddelen, is dit voor mij een goede manier om mezelf beter te leren kennen.
Bernhard Wosien, balletdanser én theoloog (!), is de stichter. Hij bewonderde heel erg de choreografieën van eeuwenoude volksdansen. Volgens hem bevatten deze diepgaande symboliek met een religieuze achtergrond, vertaald naar toegankelijke bewegingen. In zijn dansen gebruikt hij dezelfde oude geometrische patronen om mensen thuis te brengen in hun eigen lichaam, en hen tegelijk af te stemmen op elkaar. Sacrale dans dus als iets verbindend: intermenselijk, maar ook religieus.
Wosien ziet de dansers als een levende verbinding - een trait d'union - tussen hemel en aarde.
Op Pinksteren laatstleden dansten we met onze groep in de mooie ruimte van Cambiarte (Bierbeek). Voor het eerst sedert COVID 19 kon dit terug verbonden, hand in hand. Het was een indringende ervaring. Door de herhalende bewegingen letten we op den duur niet meer op onze passen, en konden we ons helemaal overgeven aan de dans. Herbrond keerde ik naar huis. Met een langere Adem. Een betere versie van mezelf.
In het naar buitengaan viel mijn oog op een blauwe tegel die ik niet eerder gezien had. De tekst in het midden had het over wat we daarnet gedanst hadden. Over innerlijkheid en ontmoeting. Over verwondering en niet-weten. Over elkaar raken in een mysterieuze ruimte die ons met elkaar verbindt. Die tegel past perfect in de inkomhal van een ziekenhuis. Hij verwoordt de kern van goede (spirituele) zorgverlening.
Graag meer info rond het diamantmodel van Carlo Leget, dat opgebouwd is rond het begrip 'innerlijke ruimte? Zie de workshop: Vingervlugheid inzake spirituele registratie
Heb je een mooi voorbeeld hoe jij aan innerlijke ruimte werkt? Post dan een berichtje of foto op de interactieve (gesloten) facebookpagina van Gensterzorg! Beantwoord 2 vragen en je wordt toegelaten.
Coda in de sfeer van Pinksteren: de ritmische muziek van 'Baba Yetu' (het Zuid-Afrikaanse Onze Vader, gezongen door het Stellenbosch University Choir), waarop het heerlijk dansen is. Ook in de huiskamer. Geniet van de diversiteit, de glimmende gezichten, de ingehouden stiltes en de aanstekelijke levenslust. https://youtu.be/PCa8RxaOPW8